Thời gian này, Nghệ An cũng đang thực hiện quyết liệt chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công an, Bộ Giao thông - Vận tải về xử lý xe quá khổ, quá tải theo quy định và lập lại trật tự an toàn giao thông trên địa bàn. Mặc dù công tác này đã đạt được những chuyển biến tích cực, tuy nhiên, tình trạng xe quá khổ, quá tải trên địa bàn vẫn còn diễn biến phức tạp. Vấn nạn xe quá khổ, quá tải đang là mâu thuẫn phát triển lớn trong mục tiêu lấy giao thông làm đột phá ở các địa phương có lợi thế phát triển kinh tế năng động như các huyện Quỳ Hợp, Đô Lương, Quỳnh Lưu, Thị xã Hoàng Mai… Tình trạng đó có thể nói đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ.

 

Xe quá khổ, quá tải lưu thông tại Thị trấn Quỳ Hợp.

Khoảng 21h đêm 15/9, tại tuyến lộ xuyên qua Thị trấn Quỳ Hợp, xuất hiện từng đoàn xe quá khổ, quá tải chở những khối đá lớn “đua” tốc độ với xe chở ngất ngưởng keo nguyên liệu. Ông Trần Văn Nam, một người dân ở Thị trấn cho biết: Xe chở keo chủ yếu ở các xã Châu Lý, Châu Quang, Châu Thái chạy ra. Còn các loại xe “hổ vồ” chở đá tảng nguyên khối thì từ trong mỏ ở các xã Châu Hồng, Châu Tiến, Châu Cường, Châu Quang… ra theo Quốc lộ 48C để về các xưởng sản xuất, chế biến đá trên địa bàn. Gặp loại “hung thần” chở đá, chở keo này tốt nhất là tránh xa, nếu không rất nguy hiểm..

 

Chiều muộn, chúng tôi bám con đường 48C đi vào vùng mỏ đá ở xã Châu Quang. Ngay đoạn rẽ vào con đường “liên bản” đã hết sức lầy lội do xe chở đá gây ra từ nhiều năm nay. Tại khu vực này tập trung hơn 10 mỏ khoáng sản và hàng chục xưởng chế biến đá lớn, nhỏ. Ngay từ điểm mỏ đầu tiên ở Châu Quang, chúng tôi đã thấy mấy xe “hổ vồ” chở đá ngang qua các đường liên bản. Những tảng đá nguyên khối xếp kềnh càng trên thùng xe không cần che đậy, dây xích chằng chéo bảo vệ cũng không. Vào sâu nữa cũng theo Quốc lộ 48C vào các xã Châu Hồng, Châu Tiến, Châu Thành… con đường càng trở nên thảm hại. Xe chở đá, chở quặng thiếc, chở keo “quần thảo” rầm rập liên tục không ngơi nghỉ trên tuyến đường này. Ngay đoạn tại xã Châu Cường, chúng tôi phát hiện 3 xe chở đá nguyên khối đang từ mỏ đi ra. Khối đá lớn cao quá nửa thùng xe, qua mỗi ổ trâu, ổ gà, xe lắc lư, bánh xe nghiến dằn hắt trên mặt đường. Theo dân làm nghề đá, thì loại xe chở đá từ mỏ về, xe nào cũng “ăn” hàng từ 50 - 70 tấn, do chở các khối đá kích thước, tiết diện càng lớn phục vụ xuất khẩu, lợi nhuận càng cao.

 

Dọc quốc lộ 48C có rất nhiều những biển báo hiệu 16T hay 20T (chỉ trọng tải của xe được phép lưu thông trên cầu, đường ấy). Tuy nhiên, theo những người dân phản ánh, tần suất xe quá khổ, quá tải đi trên tuyến này gần như liên tục và đều vượt 30 - 40 tấn so với quy định trọng tải của cầu, đường. Nếu không sớm có những biện pháp quyết liệt, thì không lâu nữa toàn bộ tuyến đường sẽ hư hỏng hoàn toàn. Ông Lưu Xuân Điểm - Chủ tịch UBND xã Châu Cường cho biết: “Châu Cường có trên 3 km QL 48C đi qua, xe quá tải chở đá nguyên khối về xưởng sản xuất chạy cả ngày lẫn đêm trên tuyến này. Huyện đã có công văn gửi xã ngăn chặn xe quá tải, tuy nhiên xã không có trạm cân, chức năng, thẩm quyền cũng có hạn. Để khắc phục tình trạng hư hỏng đường, xã đã trích kinh phí mua 26 xe đá bột để “vá” những đoạn hỏng quá nặng. Địa phương đề nghị cơ quan chức năng cần mạnh tay hơn nữa xử lý tình trạng xe quá khổ, quá tải này”. Nói về vấn đề này, ông Hoàng - Đội trưởng Cảnh sát Giao thông Quỳ Hợp cho biết: “Do lực lượng Cảnh sát giao thông mỏng, lại phải xử lý nhiều vụ việc khác, như tai nạn giao thông, chưa kể là phải tuần tra lưu động không thể chốt được một chỗ. Khó khăn nữa là nhiều xe quá khổ, quá tải trốn tránh lực lượng chức năng để lưu thông”. Tuy nhiên, nếu so với những gì chúng tôi được chứng kiến về tình trạng xe quá tải vẫn ngang nhiên hoạt động trên địa bàn huyện Quỳ Hợp,  thì rõ ràng, câu trả lời này của lực lượng chức năng vẫn chưa thỏa đáng. 

 

Từ Tây Bắc, chúng tôi tiếp tục có mặt tại QL 1A đoạn xóm 16, xã Quỳnh Văn (Quỳnh Lưu) và chứng kiến xe đầu kéo chở xi măng BKS 37R 002.55 của Công ty TNHH Thương mại Sơn Thanh đang “hạ” tải xi măng Nghi Sơn dân dụng ngay lòng đường QL1A. Xe đầu kéo này được chất xi măng cao ngút (xếp chồng độ cao đến 10 bao xi măng) chẳng cần che đậy. Thông thường, trọng lượng toàn bộ cho phép loại xe đầu kéo này tham gia giao thông là 24 tấn. Tuy nhiên, theo trọng lượng thực tế trên xe của Công ty TNHH Thương mại Sơn Thanh như thế ước phải tới 80 tấn; nghĩa là vượt tải trọng cho phép hơn 200%. Điều khó hiểu là đơn vị này cũng xây dựng nhà xưởng rộng lớn trị giá hàng tỷ đồng. Nhưng “dàn” xe đầu kéo chuyên chở xi măng Nghi Sơn, Vicem Hoàng Mai mỗi lần chở hàng về lại được ông chủ cho “hạ” tải ngay ở lòng Quốc lộ 1A. Chúng tôi tìm gặp, hỏi ông Đậu Đức Sơn - Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Sơn Thanh là có phải Công ty Xi măng Nghi Sơn cho phép xe đầu kéo chở với khối lượng xi măng vượt quá tải trọng nhiều như thế? Ông Sơn lý giải: Công ty chỉ cấp đủ tải thôi, nhưng do anh em họ “sang” xe nên mới đầy thùng lên. Hỏi tiếp, xin xem phiếu xuất kho của xe đầu kéo chở xi măng BKS 37R 002.55, thì ông Sơn không đưa ra được và một mực quả quyết là xe không chở quá tải. Được biết, Bộ Xây dựng, Tổng Công ty Xi măng Việt Nam và các ngành chức năng đã có văn bản chỉ đạo các nhà máy xi măng không được cấp xi măng vượt tải. Tuy nhiên, với những gì phản ánh ở trên có thể nói rằng, Công ty Xi măng Nghi Sơn đã “phớt lờ” chỉ đạo của ngành chức năng, xuất kho hàng quá tải trọng. Trong khi thiếu sự quản lý chặt chẽ, kiểm tra, kiểm soát của lực lượng Cảnh sát Giao thông trên tuyến dẫn đến tình trạng xe “đầu kéo” vẫn lén lút vận chuyển xi măng quá tải trọng.

 

Được biết, địa bàn tỉnh hiện có trên 1.000 phương tiện vận tải, trong đó có khoảng 200 chiếc xe "hổ vồ". Đến nay, ngành chức năng tỉnh đã xử lý và buộc hạ tải 30 chiếc xe “hổ vồ”. Cảnh sát Giao thông tỉnh xử phạt vi phạm hành chính 5.474 trường hợp xe chở quá khổ, quá tải. Con số tưởng lớn, nhưng so với thực tế, nếu xử lý hết tất cả các trường hợp vi phạm về cơi nới thùng xe thì con số trên còn quá nhỏ. Ông Phan Văn Minh - Phó Giám đốc Trung tâm kiểm định phương tiện xe cơ giới cho biết: Thời gian qua, Sở GTVT Nghệ An, đã phối hợp với lực lượng Cảnh sát Giao thông để kiểm tra, phát hiện và xử lý xe cơi nới thùng hàng. Tuy nhiên, diễn biến vẫn đang phức tạp và khó xử lý triệt để. Cụ thể là, nhiều xe quá tải bằng mọi thủ đoạn tìm cách, trốn tránh, lách trạm cân và các trạm kiểm soát giao thông. Khi đoàn liên ngành của tỉnh đi kiểm tra phát hiện xe quả tải, thì chủ phương tiện bất hợp tác, khóa xe bỏ đi. Về công tác kiểm định, Trung tâm Đăng kiểm luôn kiểm tra chặt chẽ, đối chiếu với hồ sơ kỹ thuật ban đầu của phương tiện, từ chối kiểm định và yêu cầu chủ phương tiện phải tháo gỡ, cắt bỏ phần cơi nới thùng hàng. Tuy nhiên, khó khăn đặt ra là nhiều phương tiện sau khi kiểm định lại tiếp tục cơi nới. Cụ thể như đầu năm 2014, chiếc xe vận tải BKS 37C 08650 được cắt thùng hàng tại Trung tâm đăng kiểm. Tuy nhiên, sau đăng kiểm, chiếc xe này lại tự cơi nới thêm với chiều cao 1,2 mét. Theo ông Phan Văn Minh, nguyên nhân xe quá tải vi phạm, bị cắt thùng, nhưng chủ xe vẫn tiếp tục cơi nới là vì nhiều chủ xe cho rằng, thà bị phạt từ 2-3 triệu đồng, nhưng chạy quá tải nếu trốn tránh được cơ quan chức năng trót lọt 5 - 7 chuyến, phạt 1 chuyến thì vẫn có lợi nhuận cao.

 

Có thể nói rằng, tình trạng xe quá tải đang tàn phá nhiều tuyến giao thông trên địa bàn tỉnh. Xe vượt tải làm “mỏi” liên kết trong vật liệu áo đường. Khi mặt đường phải gánh tải trọng lớn hơn tải trọng thiết kế liên tục, kết hợp những thời điểm nhiệt độ cực đoan, sẽ phá vỡ hoàn toàn kết cấu áo đường gây hư hỏng. Nói riêng tuyến Quốc lộ 1A chạy qua địa bàn tỉnh ta, lưu lượng xe dày đặc, trong đó, nhiều loại xe quá khổ, quá tải chở gỗ, chở vật liệu xi măng, sắt thép, xe “hổ vồ” 3, 4 chân hoán cải tăng thể tích gấp 3 - 4 lần. QL 1A đang phải oằn mình gánh chịu mức quá tải gấp rưỡi, thậm chí gấp đôi thiết kế, khiến đường nhanh chóng bị xuống cấp. Một số đoạn thi công xong trên tuyến vừa đưa vào sử dụng được mấy tháng đã xuất hiện hiện tượng lún, lõm, “sóng trâu”. Ông Phạm Hồng Sửu – Giám đốc Công ty CP Quản lý và Xây dựng cầu đường Nghệ An cho biết: Công ty quản lý các tuyến QL 48, Tỉnh lộ 531, 545, 15 A. Riêng tuyến QL 48 từ xã Yên Lý (Diễn Châu) lên cửa khẩu Thông Thụ (Quế Phong) dài trên 170 km hiện nay xuống cấp trầm trọng. Theo thống kê, riêng tuyến QL 48, mật độ xe rất dày đặc 2.758 xe/ngày, trong đó xe tải nặng là 317 xe (từ 20-30 tấn trở lên). Nguyên nhân chính từ chất lượng đường yếu kém và xe quá tải, nên đường giao thông ngày càng xuống cấp, cả tuyến 0,15% là ổ gà, bong tróc, lún, riêng đoạn từ Quỳ Hợp về Yên Lý (Diễn Châu) ảnh hưởng 2% mặt đường bị hư hỏng… 

 

Như vậy, có thể thấy, vấn nạn xe chở quá khổ, quá tải trên địa bàn tỉnh đang gây tác động lớn, khiến tình trạng hệ thống hạ tầng giao thông trên địa bàn tỉnh xuống cấp nhanh, nghiêm trọng, đã đến gần hơn mức độ báo động. Trong khi, như chúng tôi đã đề cập, hệ thống hạ tầng giao thông của Nghệ An lại đang ở trong thực trạng thiếu đồng bộ, thi công chất lượng kém và thiếu kinh phí quản lý, bảo dưỡng thường xuyên. Khó khăn, thách thức lớn ấy, đòi hỏi các cấp, ngành liên quan phải kịp thời đưa ra các giải pháp mới, phù hợp và việc thực hiện cần phải quyết liệt để phát huy vai trò hạ tầng giao thông trong phục vụ chiến lược phát triển kinh tế - xã hội tỉnh nhà…