Theo Quốc lộ 32 lên Mù Cang Chải, Tú Lệ là xã sát sườn đèo Khau Phạ thuộc huyện Văn Chấn (Yên Bái), nằm trọn trong lòng thung lũng, Tú Lệ được biết đến với cảnh đẹp của ruộng bậc thang, nổi tiếng cả nước với xôi nếp thơm dẻo của đồng bào dân tộc Thái.

Nhưng điểm hấp dẫn nhất tại vùng đất sơn cước này là nét sinh hoạt truyền thống hồn nhiên, độc đáo khi tắm tiên tại suối nước nóng.

Nơi đây được thiên nhiên ban tặng cho dòng suối nước nóng quanh năm và người Thái ở Tú Lệ đã tắm nước khoáng miễn phí từ hàng trăm năm nay. Vào mùa đông, khi nhiệt độ ở Tú Lệ chỉ dưới 10 độ thì nhiệt độ dưới suối nước nóng vẫn ở mức 38 – 40 độ, khói bốc nghi ngút.

Ở Tú Lệ có hai bể tắm nước khoáng nóng ngay cạnh dòng suối mát và bên bờ là ruộng nương chín vàng. Một bể tắm rất nóng và một bể tắm ấm. Việc tắm nóng nhiều hay ít là tùy ý mỗi người.

Mỗi khi chiều xuống, từng đoàn người không kể gái, trai, già trẻ, họ kéo nhau xuống dòng suối nước nóng, tự nhiên trút bỏ xiêm y và trở thành những “nàng tiên” giữa núi rừng.

Có người tắm nước khoáng một cách thời thượng, cũng có người mặc váy thay đồ theo phương pháp truyền thống. Thậm chí có cô cô giũ bỏ xiêm y bên trên triền đá để ngâm trọn vẹn thân ngà ngọc trong dòng nước ấm cũng không vấn đề gì vì đó cũng là chuyện đã có hàng trăm năm qua.

Khi tắm, họ phân chia rất rõ ràng, phụ nữ luôn được chỗ nước trong, sạch hơn, thường là vùng nước đầu nguồn. Với người dân Tú Lệ, các cô có thể đỏ mặt xấu hổ khi trai làng tán tỉnh nhưng tập tục tắm cùng mọi người ở suối như là chuyện đương nhiên, chẳng ai áy náy hay nhìn ngó gì.

Với một chiếc váy đen truyền thống của người Thái, họ biến thành “nhà tắm” di động, kín đáo, có thể vừa mặc vừa tắm nghĩa là tắm đến đâu sẽ kéo váy đến đó. Ở đây, tắm cũng là một nghệ thuật mà họ được mẹ, được chị chỉ cho từ khi còn bé.

Trong các bể nước khoáng hay ngay trên các dòng suối khoáng nóng có những viên đá cuội tròn, các chị dùng để kỳ cọ cho nhau. Vừa tắm, họ vừa trò chuyện với nhau sau một ngày làm việc vất vả.

Nước khoáng có thể làm cho tóc bị rít, nhưng vẫn có thể gội đầu và rất tốt cho sức khỏe, bởi thế người dân Tú Lệ hiếm có bệnh vặt như dân thành thị.

Lữ khách tới đây cũng có thể cùng tắm, các chàng trai cũng được phép tắm chung, được hòa mình vui đùa giữa thiên nhiên, nghỉ ngơi hay thư giãn trong làn nước nóng.

Họ tắm cùng nhau sau một ngày vất vả là cách kết nối tình cảm gia đình thêm thắm thiết. Tắm suối cùng nhau là văn hóa không thể tách rời trong văn hóa của người Thái tại Tú Lệ.