Một buổi biểu diễn của CLB UNESCO Di sản Dân ca xứ Nghệ tại Hồ Tây (Hà Nội). Ảnh: NVCC

Tôi gặp Phong vào một sáng đầu năm khi cậu đang hăng say tập luyện cùng những nghệ sỹ tại Trung tâm Bảo tồn và Phát huy Di sản Dân ca ví, giặm xứ Nghệ. Say sưa, có niềm đam mê sâu nặng với Di sản ví, giặm là cảm nhận của tôi khi nói chuyện với chàng trai này.

 

Lê Thanh Phong sinh ra và lớn lên trong gia đình có truyền thống nghệ thuật nên từ nhỏ đã sớm bộc lộ khả năng hát dân ca. Những lời ru của bà, những làn điệu dân ca của mẹ, tiếng đàn của bố, của bác bồi đắp cho Phong niềm say mê ca hát. 

 

Từ khi còn nhỏ, Phong được bà, mẹ truyền dạy những làn điệu ví, giặm. Phong còn theo học các lớp dạy và hát dân ca trên Đài Truyền hình tỉnh do NSƯT Hồng Lựu đứng lớp. Từ lâu, chàng trai 9X xứ Nghệ đã tham gia tích cực phong trào dân ca trong nhà trường, các cuộc thi hát dân ca do Sở GD&ĐT, Tỉnh đoàn Nghệ An tổ chức và đều đạt giải cao. Không chỉ có chất giọng mượt mà, trong trẻo, Phong còn có khả năng chuyển thể các bài hát hiện đại thành những làn điệu dân ca. Năm 2009, khi đang học lớp 11, Phong dự thi “Tiếng hát tuổi hồng” toàn quốc tại Hà Nội và giành HCV với tác phẩm: “Những lời thầy chưa kể”, đây là một bài hát của nhạc sỹ Thanh Sơn được Phong chuyển thể dân ca và thể hiện rất thành công.

 

Hiện Phong đã tốt nghiệp Khoa Quản lý văn hóa nghệ thuật, ĐH Văn hóa Hà Nội và đang theo học chuyên ngành hát chầu văn ở Học viện Âm nhạc Huế. Chàng trai xứ Nghệ sinh năm 1992 hiện đang là biên tập viên bản tin văn hóa Việt của VTC10, vừa là biên tập viên ban văn hóa sự kiện & truyền thông của kênh truyền hình Lifetv. Phong có thể hát tốt nhiều dòng dân ca nhưng vẫn có niềm đam mê đặc biệt với ví, giặm quê nhà. 

 

 

Là người con trên quê hương ví, giặm nên khi ra Hà Nội học, Phong đã ấp ủ dự định tập hợp những người con xứ Nghệ yêu Dân ca ví, giặm để mỗi khi nhớ quê lại ngồi hát với nhau. Và ý tưởng của Phong được nhiều người tán thành. 

 

Sau một thời gian chuẩn bị, Câu lạc bộ UNESCO Di sản Dân ca xứ Nghệ do Lê Thanh Phong sáng lập kiêm chủ nhiệm được thành lập vào ngày 26/3/2014. Ban đầu CLB có tên là Dân ca ví, giặm nhằm phục vụ cho những người Nghệ Tĩnh xa quê, nhất là những sinh viên mê ví, giặm ở ĐH Văn hóa nơi Phong đang theo học. Hiện nay, sau gần một năm đi vào hoạt động, CLB được bảo trợ bởi Liên hiệp UNESCO Việt Nam và có tên gọi như ngày hôm nay. Đồng thời, CLB còn có sự tư vấn, chỉ đạo nghệ thuật của Trung tâm Phát triển âm nhạc nghệ thuật Việt Nam và Trung tâm Bảo tồn và Phát huy Di sản Dân ca xứ Nghệ. Hiện nay, địa chỉ sinh hoạt chính thức của CLB là đình Xuân La (quận Tây Hồ, Hà Nội) vào chiều thứ năm hàng tuần. Đây cũng là nơi giới thiệu và quảng bá văn hóa lịch sử của 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh.

 

Phong hiểu rằng, sức sống của Dân ca ví, giặm nằm ở tính cộng đồng thông qua những sinh hoạt, lao động hằng ngày của người dân quê chân chất. Do vậy mỗi buổi sinh hoạt, biểu diễn, chủ nhiệm 9X thường cho các thành viên trong CLB mặc những trang phục đúng tinh thần của ví, giặm là váy đụp xòe của nữ, áo và quần thâm của nam. Nội dung các buổi sinh hoạt với 3 chặng hát: hát chào, hát đố - hát xe kết và hát tiễn. Các thành viên không chỉ hát lại những câu ca quen thuộc của ví, giặm mà còn ứng tác, sáng tạo... nên những câu hát mới để phù hợp với hoàn cảnh hiện tại. Để phục vụ tốt hơn cho việc sinh hoạt, biểu diễn của CLB, mỗi khi về quê Phong thường tìm đến những nghệ nhân, nghệ sỹ ưu tú để chép lời, học thêm những làn điệu ví, giặm.

 

Ban đầu khi mới thành lập, câu lạc bộ gặp nhiều khó khăn, các thành viên hầu như phải tự tiết kiệm tiền, đóng quỹ chung để có kinh phí sinh hoạt, như thuê trang phục, mua đạo cụ, sắm các loại nhạc cụ, thuê thuyền luyện tập, biểu diễn. Từ 20 thành viên ban đầu, đến thời điểm hiện tại CLB đã quy tụ được hơn 100 người, đa số đều thuộc thế hệ 9X. Đặc biệt, các thành viên của CLB không chỉ  con em  xứ Nghệ mà còn có nhiều bạn trẻ đến từ các tỉnh, thành khác nhau. “Có được thành quà này em cũng vừa mừng, vừa lo. Mừng vì ví, giặm được truyền bá rộng rãi, đặc biệt là các bạn trẻ biết đến, say mê sinh hoạt nhưng đi cùng với đó, em cũng trăn trở nhiều làm sao để truyền đạt cho các bạn trẻ hiểu cặn kẽ hơn về tính chất biểu cảm, không gian diễn xướng của ví, giặm chứ không chỉ là học hát các làn điệu đơn thuần”, Phong bộc bạch. 

 

 

Thời gian tới, Chủ nhiệm CLB UNESCO Di sản Dân ca xứ Nghệ mong muốn sẽ tổ chức chương trình liên hoan Dân ca ví, giặm tại Hà Nội với sự quy tụ các nghệ sỹ hát ví, giặm tên tuổi cùng hàng chục CLB ví, giặm ở Thủ đô và Nghệ - Tĩnh. Xa hơn, Phong dự định sẽ quảng bá ví, giặm cho những khách du lịch khi tới Thủ đô có thể nghe hát Dân ca ví, giặm để di sản này được phổ biến ngày càng sâu rộng trong và ngoài nước. 

 

NSƯT Hồng Lựu, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn và Phát huy Di sản Dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, cũng là người trực tiếp tư vấn, chỉ đạo nghệ thuật  của CLB UNESCO Di sản Dân ca xứ Nghệ cho rằng: “Việc thành lập CLB ví, giặm giữa lòng Thủ đô của Phong là việc làm rất đáng trân trọng. Phong không những truyền cảm hứng cho những người trẻ tuổi tình yêu, niềm đam mê với nghệ thuật truyền thống của quê hương mình mà còn tạo một không gian nghệ thuật cho một cộng đồng người Nghệ xa quê cũng như những ai say ví, giặm có thể thấy nó luôn hiện hữu và giúp mọi người gắn kết lẫn nhau. Từ CLB Dân ca ví, giặm của Lê Thanh Phong ở Hà Nội, chúng tôi mong và tin tưởng rằng mô hình này sẽ ngày càng được nhân rộng với cộng đồng người Nghệ Tĩnh trong nước và trên thế giới”.