Vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng vào trưa 24/1/2015, tại Km 506 trên đường Hồ Chí Minh thuộc địa phận xã Xuân Quỳ, huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa làm 10 người chết, 4 người bị thương nặng. Qua xác minh, 1 trong 2 phương tiện đã hết niên hạn sử dụng nhưng vẫn lưu thông. Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Ủy ban ATGT quốc gia yêu cầu Bộ Công an chỉ đạo Cục Cảnh sát Giao thông, công an các địa phương tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp xe hết hạn sử dụng, quá hạn đăng kiểm nhưng vẫn tham gia giao thông, trên cơ sở dữ liệu của Cục Đăng kiểm. Theo đó, Phòng CSGT Công an tỉnh Nghệ An cũng đã triển khai nội dung này đến công an các địa phương.

 

Đội CSGT 1-7 kiểm tra phương tiện vận tải khách.

 

 Đại úy Trần Quỳnh Long, Đội trưởng Đội đăng ký quản lý phương tiện Phòng Cảnh sát giao thông, Công an tỉnh, cho biết: Phòng đã gửi danh sách xe đã hết niên hạn sử dụng, gồm 716 xe (trong đó có 657 xe tải và 59 xe khách) để lực lượng CSGT tại các địa bàn kịp thời phát hiện xử lý không để tiếp tục lưu hành. Theo đó gửi thông báo đến tất cả chủ xe có xe hết niên hạn sử dụng trên địa bàn tỉnh, nhưng đến thời điểm này duy nhất chỉ có 1 trường hợp đến làm thủ tục trả đăng ký, trả biển, đó là Công ty Truyền tải điện, với chiếc xe khách nhãn hiệu MAZDA, BKS 37N-1602, năm sản xuất 1994. Một trường hợp có công văn trả lời từ phía chủ xe, đó là Công ty cổ phần Giấy Sông Lam. Tuy nhiên, cả 2 xe của công ty này đều đã bán và toàn bộ giấy tờ cũng đã giao cho bên mua. Ngoài ra, còn có 13 trường hợp nhân viên bưu điện không tìm thấy địa chỉ để gửi thông báo nên đành trả lại, bởi thực tế thời điểm đăng ký chủ xe ở địa chỉ A, nhưng nay đã chuyển sang địa chỉ B…

 

Trung tá Nguyễn Anh Tuấn, Đội trưởng Đội CSGT Công an huyện Nghi Lộc, cho biết: Sau khi nhận được danh sách của phòng gửi, ngoài việc nắm được danh sách chung về số lượng xe hết niên hạn sử dụng trên địa bàn tỉnh để phối hợp tuần tra kiểm soát, phát hiện xử lý, đội cũng nắm được số đầu xe hết niên hạn sử dụng mà theo như đăng ký của chủ xe là thuộc địa bàn huyện Nghi Lộc, gồm 14 xe tải và 5 xe khách. Hiện, đội cũng đang phối hợp với công an xã để nắm tung tích các xe trên.

 

Thông tư 15/2014/TT-BCA của Bộ Công an quy định trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc thu hồi giấy chứng nhận đăng ký xe, biển số xe. Theo đó, cơ quan đăng ký, quản lý xe căn cứ danh sách xe ôtô hết niên hạn sử dụng, xe không được phép lưu hành do cơ quan đăng kiểm cung cấp để rà soát, làm thủ tục thu hồi giấy chứng nhận đăng ký xe, biển số xe. Đồng thời, Thông tư cũng quy định cơ quan đăng ký, quản lý xe phối hợp với công an xã, phường, thị trấn nơi chủ xe cư trú để thông báo, yêu cầu tổ chức, cá nhân có xe hết niên hạn sử dụng làm thủ tục thu hồi giấy chứng nhận đăng ký, biển số xe.

 

Tuy nhiên, tình trạng xe quá hạn sử dụng, quá hạn đăng kiểm vẫn lưu hành là do phần lớn chủ xe không tự giác, hoạt động lén lút ở vùng sâu, vùng xa gây khó khăn cho công tác kiểm tra, kiểm soát. Có trường hợp khi cơ quan đăng ký cùng công an cơ sở gặp chủ xe thì xe đã qua nhiều đời chủ mà không làm thủ tục sang tên đổi chủ, và đến hiện tại chưa xác định được chủ xe ở đâu. 

 

Theo ông Nguyễn Quý Khánh, Giám đốc Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới Nghệ An: Những xe ôtô hết hạn sử dụng, khi đến lần kiểm định cuối phải nộp lại sổ cho Trung tâm Đăng kiểm địa phương và phải đến cơ quan đăng ký để thu hồi giấy đăng ký xe và biển số xe. Tuy nhiên, nhiều chủ xe quá hạn sử dụng, kiểm định nhưng vẫn tìm cách trốn tránh, không đến cơ quan chức năng làm thủ tục xoá sổ đăng ký phương tiện hết niên hạn sử dụng, nhiều trường hợp lén lút đưa về vùng sâu, vùng xa, miền núi để tiếp tục lưu hành, hoặc tìm cách làm giả giấy tờ kiểm định an toàn kỹ thuật để hợp thức hoá phương tiện và lưu hành trên đường. 

 

Trong năm 2014, lực lượng CSGT, TTGT đã phát hiện, xử lý 10 trường hợp sử dụng sổ kiểm định giả, tem giả để lưu hành; trung bình hàng tháng xử lý gần 2.000 trường hợp xe ô tô vi phạm lỗi an toàn kỹ thuật liên quan đến phanh, các thiết bị kỹ thuật, các bộ phận an toàn, xe không đảm bảo tiêu chuẩn bảo vệ môi trường…  Như vậy, có thể thấy việc nhiều chủ phương tiện tìm đủ mọi cách để đưa xe hết niên hạn, không đảm bảo an toàn kỹ thuật và môi trường ra hoạt động, sẽ dẫn đến nguy cơ gây TNGT rất cao. Bởi những xe quá niên hạn thường gặp vấn đề về phanh, các thiết bị kỹ thuật, các bộ phận an toàn. Những bộ phận này có khả năng xảy ra hỏng hóc bất kỳ lúc nào. Và không ít những trường hợp TNGT đã xảy ra do hỏng phanh, hỏng thiết bị... Thêm nữa, những chiếc xe “hết đát” này cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ về cháy nổ vì bình xăng cũ, hoen rỉ, còn các ống dẫn nhiên liệu thì dễ rò rỉ dẫn đến cháy, nổ. 

 

Để chấm dứt tình trạng xe ô tô hết niên hạn sử dụng lưu thông trên đường đương nhiên và trước hết trách nhiệm của các ngành chức năng như: Trung tâm Đăng kiểm, lực lượng Cảnh sát giao thông, Thanh tra giao thông, cần phối hợp đồng bộ để kiểm tra, xử phạt kịp thời đối với các trường hợp vi phạm. Hơn thế, là tăng mức phạt tương xứng với mức độ nguy hại nếu gây ra tai nạn... Ngoài ra, phát huy vai trò của người dân, chính quyền địa phương trong việc phát hiện, giám sát loại xe này.

 

Nghị định 107/2014/NĐ-CP quy định phạt tiền từ 4 triệu đồng đến 6 triệu đồng đối với hành vi điều khiển xe quá niên hạn sử dụng tham gia giao thông (đối với loại xe có quy định về niên hạn sử dụng). Ngoài việc bị phạt tiền, người điều khiển xe quá niên hạn sử dụng tham gia giao thông còn bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung tịch thu phương tiện và tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe 2 tháng.