Hiện nay TP Vinh có 6 tuyến kênh tiêu thoát nước. Trong đó tuyến Kênh Bắc nắm giữ vai trò là trục thoát nước chính của TP. Tuy nhiên, do được xây dựng từ những năm 60 nên đến nay dòng Kênh này đã không còn đáp ứng được yêu cầu về năng lực tiêu thoát nước của TP, gây tắc nghẽn dòng chảy và kéo theo sự ô nhiềm về môi trường, ảnh hưởng mỹ quan đô thị. Với sự tài trợ của ngân hàng thế giới, TP Vinh đã triển khai dự án cải tạo Kênh Bắc. Đây là một trong những công trình trọng điểm với tầm nhìn và hiệu quả của nó được kỳ vọng sẽ làm thay đổi hàng loạt những vấn đề trong đời sống của một khu vực dân cư đô thị.
TP Vinh hiện có một hệ thống kênh mương bố trí đều khắp phục vụ thu gom và tiêu thoát nước. Tuy nhiên, có một tồn tại khá phổ biến, đó là hệ thống kênh mương này chưa được đầu tư hoàn chỉnh. Việc quản lý, bảo vệ, duy tu củng cố dòng chảy kém dẫn đến tình trạng nhiều khu vực dân cư bị ngập úng cục bộ vào mừa mưa. Riêng tuyến Kênh Bắc có chiều dài 9000 mét có nhiệm vụ tiêu thoát nước cho gần 1400 ha thuộc 8 phường xã của TP. Tuyến kênh này được xây dựng từ những năm đầu của thập kỷ 60, kết cấu là kênh đất. Trải qua thời gian dài, kênh bị xói lở, bùn đất bồi lắng cùng với bèo rác trôi từ nơi khác về làm ách tắc dòng chảy, nước không được tiêu thoát kịp. Do đó, không chỉ xẩy ra tình trạng ngập úng mà còn gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường sống. Để từng bước nâng cấp cải tạo, xây dựng, khắc phục những bất cập của hệ thống kênh mương trên địa bàn, TP Vinh đã tranh thủ sự tài trợ của ngân hàng thế giới để triển khai dự án nâng cấp và cải tạo Kênh Bắc với tổng mức đầu tư 17 triệu đô la Mỹ. Sau gần 2 năm khởi công xây dựng, đến thời điểm này dự án đã thực hiện được hơn 80% khối lượng công việc.
Chị Nguyễn Thị Nhàn – Khối Trung Hòa, phường Hà Huy Tập, TP Vinh: Trước đây dòng kênh này gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Do các loại rác thải lâu ngày ứ đọng gây tắc nghẽn dòng kênh nên bốc mùi nồng nặc. Nhưng từ khi thành phố xây dựng cải tạo lại kênh Bắc, chúng tôi rất phấn khởi, vui mừng vì không còn chịu cảnh ô nhiễm như trước.
Dự án nâng cấp và cải tạo kênh Bắc được thiết kế đoạn từ đường Mai Hắc Đế đến cầu kênh Bắc, có chiều dài khoảng 1.240m với kết cấu dạng cống hộp bê tông cốt thép toàn khối, phía trên cống hộp là vườn hoa đường dạo. Riêng đoạn từ cầu kênh Bắc đến cầu Bưu điện, có chiều dài khoảng 2.060m thiết kế kênh hở, chỉ xây dựng kè hai bên bờ kênh nhằm phục vụ cho việc nạo vét. Đoạn từ cầu Bưu điện đến hồ điều hòa có chiều dài khoảng 1.405m được kè thẳng đứng kết hợp mái dốc taluy bằng đá hộc. Dọc hai bên kênh Bắc có hệ thống thu gom và tách nước thải từ các hộ dân dẫn vào hệ thống cống bao. Từ đó, đưa về trạm bơm nước thải cuối kênh và được bơm về hệ thống thoát nước thải chung của thành phố, sau đó đưa về nhà máy xử lý nước thải. Để tạo cảnh quan, điều tiết mực nước và điều hòa vi khí hậu cho khu vực, cuối kênh có xây dựng hồ điều hòa với diện tích 53ha, dung tích điều hòa 700.000m3.
Ông Đinh Thế Vinh – Công ty CPXL Công nghiệp Dầu Khí: Để kịp tiến độ công trình, chúng tôi huy động toàn bộ máy móc, nhân lực làm việc 3 ca trên ngày. Đến thời điểm này chúng tôi đã nạo vét toàn bộ lòng kênh, xây bờ kè hai bên lòng kênh, làm cầu, cống…
Ông Nguyễn Đình Long – Phó Giám đốc BQL Tiểu dự án phát triển đô thị Vinh: Hiện nay chúng tôi đang đôn đốc các nhà thầu, nhà tư vấn thiết kế tập trung đẩy mạnh tiến độ thi công công trình nhằm kịp tiến độ vào cuối năm 2015 này…
Dự án được triển khai nhằm hướng đến mục tiêu quan trọng đảm bảo các yếu tố là năng lực tiêu thoát nước đô thị tương lai và các yếu tố về cảnh quan môi trường. Đây được đánh giá là công trình trọng điểm của TP Vinh. Vì vậy, quá trình thiết kế thi công có sự tham gia, giám sát của các chuyên gia trong và ngoài nước. Các hạng mục chính của công trình gồm: Mở rộng kênh, nắn dòng chảy, nạo vét bùn, xây bờ kè, cống hộp, cải tạo mở rộng đường, xây mới mương, chỉnh trang cảnh quan hai bên bờ kênh. Sau khi hoàn thành đưa vào sử dụng sẽ có hàng ngàn hộ dân được hưởng lợi trực tiếp từ kết quả đầu tư công trình. Trong khuôn khổ dự án còn có thêm 4 cây cầu băng qua dòng kênh, hàng chục ngàn mét đường giao thông kết nối với các tuyến đường huyết mạch của cửa ngõ phía Bắc thành phố. Cùng với đó là hàng trăm cây xanh trồng dọc hai bên bờ kênh. Vỉa hè lát gạch sạch sẽ, hệ thống điện chiếu sáng được lắp đặt đồng bộ. 4 khu cảnh quan xung quanh bờ kênh và hồ điều hòa được thiết kế thảm cỏ bờ hoa, có đường đi bộ nhằm tạo không gian vui chơi giải trí, sinh hoạt cộng đồng. Đặc biệt, công trình được tính toán lâu dài về năng lực thoát nước trong quá trình phát triển của đô thị. Toàn bộ nước thải sinh hoạt của dân cư, các cơ sở sản xuất vốn gây ô nhiễm cho dòng kênh được chảy ngầm trong lòng cống. Những lúc mưa lớn, nước mưa của khu vực phía Bắc thành phố sẽ dồn xuống cống ngầm, chảy vào lòng kênh thoát ra hồ điều hòa. Vì thế, vấn đề ngập úng khi có mưa lớn cơ bản được giải quyết. Sau khi Dự án nâng cấp, cải tạo kênh Bắc hoàn thành dự báo sẽ đánh thức tiềm năng về sự hợp tác đầu tư của các tổ chức doanh nghiệp. Cảnh quan đô thị đổi mới sẽ kích thích việc tăng giá trị các dự án đầu tư bất động sản, thương mại... của thành phố Vinh.
Ông Hà Thanh Tĩnh – Phó Chủ tịch UBND TP Vinh: Hạng mục này khi đi vào sử dụng có giá trị rất lớn đối với TP Vinh. Khi Kênh Bắc được kè lại, nạo vét, xây cống hộp thì chắc chắn việc tiêu thoát nước cho khu vực phía Bắc TP sẽ cơ bản được giải quyết. Do được thiết kế hai bên dọc bờ kênh có hệ thống thu gom rác thải vì vậy sẽ giải quyết tốt việc xử lý môi trường, không còn hiện tượng ô nhiễm. Dòng kênh lúc nào cũng có nước trong xanh tạo cảnh quan môi trường sạch đẹp, mát mẻ. Đây sẽ là một tiểu công viên để cho người dân thành phố vui chơi giải trí.
Việc hoàn thành và đưa vào sử dụng dự án cải tạo kênh Bắc không những tạo điểm nhấn cho cảnh quan đô thị TP Vinh mà còn góp phần quan trọng trong việc cải thiện vệ sinh môi trường, tăng cường năng lực thoát nước cho thành phố. Theo đó, cơ sở hạ tầng các khu dân cư hai bên bờ kênh cũng được nâng cấp, giảm thiểu ô nhiễm môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Võ Huyền