Xuân về theo làn mưa giăng trên những nếp nhà, trong muôn vàn sắc hoa rực rỡ. Xuân về khoác lên màu áo mới cho những làng nghề hoa cây cảnh - Màu xanh của ấm no và hi vọng. Những năm gần đây, các làng nghề hoa, cây cảnh ở TP Vinh không chỉ nổi tiếng bởi sự phong phú của các loài hoa và cây mà còn nổi tiếng bởi sự vươn lên làm giàu chính đáng của hàng trăm hộ dân có truyền thống gắn bó với hoa, cây cảnh từ hàng chục năm nay. Sự vươn lên phát triển mạnh mẽ của các làng nghề chính là động lực thúc đẩy sản xuất nông nghiệp của thành phố phát triển.

Hoa dạ yến thảo treo chậu - Một trong những loại hoa mới được du nhập về làng nghề

Làng nghề hoa cây cảnh xóm 4, xã Nghi Liên những ngày này không khí  xuân tràn ngập trên những cánh đồng hoa. Từ xa xưa, chơi hoa là thú chơi tao nhã của các bậc học sĩ và gia đình giàu có ở Việt Nam. Cho đến nay, hoa vẫn đứng ở một vị trí quan trọng trong tâm hồn của nhiều người Việt mỗi dịp lễ tết. Trải qua nhiều năm, cùng với các kỹ thuật lai ghép và các phương pháp trồng hoa mới, chất lượng và chủng loại của các loài hoa được cải thiện rất nhiều. Đến nay, đã có hàng chục loài hoa được trồng tại làng nghề như: cúc đại đóa, cúc mâm xôi, cúc Đài Loan, hoa hồng, thược dược, mào gà, lay ơn, hoa ly, đỗ quyên… Để những vườn hoa này nở đúng vào dịp tết thì trước đó 5 tháng, người dân đã phải xuống luống trồng và chăm sóc theo đúng quy trình kỹ thuật.

Chị Nguyễn Thị Tuyên – xóm 4 xã Nghi Liên cho biết "Gia đình tôi đã đầu tư chăm sóc vườn hoa này theo đúng quy trình kỹ thuật để hoa nở rộ đúng vào dịp tết. Nhờ trồng hoa nên tết năm nay chúng tôi có một cái tết đủ đầy hơn".

Vườn hoa, cây cảnh của anh Lê Văn Đức ở xóm 4 - xã Nghi Liên (TP Vinh)

Cùng với nghề trồng hoa, xóm 4 xã Nghi Liên còn nổi tiếng với nhiều loại cây cảnh quý hiếm với tuổi thọ hàng chục năm. Mỗi thế cây, dáng đứng đều mang ý nghĩa về văn hóa và triết học riêng. Có những loại cây rất bình dị, gần gũi với đời sống hàng ngày như: sanh, si, sung, đào, mai… Bên cạnh đó cũng có nhiều loại cây quý hiếm như: Tùng tuyết, tùng cối, la hán, lộc vừng… Bằng những kỹ thuật cao, người trồng cây đã biến những cây hoang dã vài năm tuổi trở thành cây cảnh nghệ thuật với nhiều hình dáng và ý nghĩa khác nhau. Việc đầu tư chăm sóc cây cảnh cũng lắm công phu, cần nhiều thời gian uốn nắn, cắt tỉa mới cho ra một tác phẩm cây cảnh nghệ thuật đẹp. Người trồng phải tỉ mỉ tỉa từng chi tiết nhỏ, thả hồn vào từng đường nét sắc sảo và coi những chậu cây cảnh như một phần quan trọng trong cuộc sống của họ.

Ông Nguyễn Đình Định – xóm 4 xã Nghi Liên nói: "Những chậu cây cảnh này được tôi trồng và chăm sóc từ khi còn là cây hoang dã. Nhờ kỹ thuật uốn ghép, tạo hình để có được những vóc dáng, thế cây đẹp..."

Xã Nghi Liên hiện có gần 40ha chuyên canh trồng hoa, cây cảnh, trong đó xóm 4 được công nhận là làng nghề trồng hoa cây cảnh từ năm 2010 với gần 100 hộ gia đình. Trước đây, những vùng đất như thế này rất hoang hóa do sản xuất nông nghiệp kém phát triển, thủy lợi, nước tưới tiêu không về tới chân ruộng, một số ít hộ dân đã cải tạo vườn tạp, chuyển đổi sang trồng hoa, cây cảnh thay cho trồng lúa, trồng rau. Những năm gần đây, nhờ hiệu quả kinh tế cao, nhiều người dân đã bỏ hẳn rau màu, chuyển sang trồng chuyên canh hoa, cây cảnh. Từ nghề trồng hoa, cây cảnh, đời sống kinh tế của người dân đã được cải thiện đáng kể, nhiều gia đình không những thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu chính đáng với thu nhập hàng trăm triệu đồng trên một năm. Điều này càng thấy rõ nhất là mỗi dịp tết đến xuân về, không khí xuân tràn ngập trên những cánh đồng hoa, trên những tác phẩm cây cảnh nghệ thuật mà những người dân nơi đây dồn cả tâm huyết đầu tư chăm sóc đang được các thương lái đến thu mua tại vườn để đưa ra phục vụ thị trường tết.

Theo Ông Nguyễn Ngọc Trành - Bí thư xóm 4 xã Nghi Liên:

"Nhờ trồng hoa cây cảnh, đời sống của người dân xóm 4 được cải thiện và nâng lên đáng kể, nhiều gia đình xây dựng được nhà cửa khang trang, mua sắm các phương tiện vật dụng đắt tiền, nhất là trong dịp tết nguyên đán năm nay họ có một cái tết sung túc hơn…"

Những đồng hoa cúc mới trồng được hơn 1 tháng sẽ nở vào dịp tết

Từ Nghi Liên, nghề trồng hoa cây cảnh đã phát triển rộng ra 7/9 xã ngoại thành ở TP Vinh. Nhất là trong những năm gần đây khi mà đất nông nghiệp bị thu hẹp dần, người dân tính toán kỹ khi lựa chọn cây trồng phù hợp tăng hiệu quả sản xuất trên một đơn vị diện tích. Cây cảnh đã trở thành niềm tự hào của người dân ngoại thành vùng đất cát, phù sa Nghi Ân, Nghi Đức, Hưng Đông, Nghi Liên... Đây là vườn cây cảnh của gia đình ông Lê Trọng Hường ở xóm Kim Phúc, xã Nghi Ân, TP Vinh. Đất rộng, vốn ít, nhưng với lòng say mê trồng cây cảnh, ngày ngày ông Hường đã chăm chút, uốn tỉa từng cành cây, sưu tầm hàng chục loại cây cảnh khác nhau, ông dồn hết tâm sức, tiền của hàng chục năm đầu tư quy hoạch để có một vườn cây cảnh có giá trị như ngày hôm nay. Hiện tại khu vườn có diện tích rộng trên 5000 m2, với hàng chục cây cảnh đắt tiền như: Sanh, Si, Lộc vừng, Tùng La hán. Tùng Tháp, Tùng Nàng và các loại cây ăn quả, cây bóng mát khác. Đối với những người chơi và chăm sóc cây cảnh, mỗi cây là một tác phẩm nghệ thuật nhưng là những tác phẩm nghệ thuật không bao giờ hoàn chỉnh.

Ông  Lê Trọng Hường- Xóm Kim Phúc xã Nghi Ân TP Vinh cho biết: "Trong vườn nhà tôi có rất nhiều loại cây, có nhiều dáng và thế khác nhau như: dáng làng, giáng long, mẫu tử, phụ tử… Để chăm sóc một cây cảnh đến khi hoàn thiện phải mất rất nhiều thời gian, thường xuyên chăm sóc, cắt tỉa đến khi hình dáng cây được hình thành như ý muốn…"

Bên cạnh hoa và cây cảnh nghệ thuật, những năm gần đây, hàng chục hộ dân ở xã Nghi Ân đã chuyển hướng sản xuất sang những loại cây độc tôn trong ngày tết như cây quất, cây mai, cây đào. Đã từ lâu, việc có một cây đào, cây quất... trong ngày tết được trang trí đèn nháy lấp lánh để trước nhà tạo cho người ta cảm giác ngày tết thật nhộn nhịp, tươi vui hơn. Chính vì vậy, cây đào đang là loại cây thế mạnh của nhiều hộ dân xã Nghi Ân trong dịp tết nguyên đán. Vườn cây này do anh Nguyễn Văn Niên – xóm Kim Nghĩa, xã Nghi Ân, TP Vinh trồng và chăm sóc hơn 3 năm nay. Là loại cây phù hợp với khí hậu nhiệt đới của nước ta nên việc đầu tư chăm sóc không vất vả như làm ruộng. Mỗi gốc đào sau khi cắt phần cành ra để bán cho người dân chơi trong các dịp tết, nếu chăm sóc tốt cây sẽ đâm chồi nảy lộc và năm sau phát triển tươi tốt hơn. Hiện tại trong vườn nhà anh có trên 50 gốc đào, mỗi năm cho thu nhập từ 45 – 50 triệu đồng.

Anh Nguyễn Văn Niên – xóm Kim Nghĩa, xã Nghi Ân, TP Vinh nói: "Do đất phù hợp với loại đất sét ở Nghi Ân nên cây đào trồng trên đất rất dễ phát triển, công chăm sóc không nhiều. Nhờ trồng đào, gia đình tôi cũng đã có kinh tế khá giả hơn, đặc biệt trong cái tết năm nay, người dân đến xem đào đông, hứa hẹn một mùa bội thu…"

Xã Nghi Ân, TP Vinh có diện tích đất tự nhiên trên 866 ha, trong đó quỹ đất dành cho quy hoạch, phát triển làng nghề hoa, cây cảnh khá lớn. Không chỉ trồng trong vườn mà cây cảnh đã được đưa ra ruộng thay thế cho việc trồng cây lúa, cây màu kém hiệu quả. Có hàng trăm hộ quy hoạch vườn từ 1000 đến 5000 mét vuông đất. Đến nay Nghi Ân đã có 3 làng được UBND tỉnh công nhận là làng nghề đó là Kim Chi, Kim Phúc và xóm Kim Mỹ. Từ những hộ đầu tiên đến nay Nghi Ân đã có gần 500 hộ làm nghề trồng hoa cây cảnh. Hiện nay, có nhiều hộ đã mở công ty chuyên về các lĩnh vực kinh doanh cung ứng sản phẩm, tư vấn nghề cây cảnh. Đã có hàng chục hộ thu nhập từ 500 – 700 triệu đồng/năm; khoảng 200 hộ thu nhập trên 200 triệu đồng/năm. Số hộ còn lại thu nhập từ 100 triệu đồng/năm trở lên. Cây cảnh không chỉ là cây giúp người dân thoát nghèo, làm giàu mà còn tạo việc làm cho gần 600 lao động địa phương, nhất là số lao động thanh niên, họ đã không rời quê tìm kiếm việc làm như một số địa phương khác mà đã ở lại làm nghề và làm giàu tại quê hương. Chính vì thế, mỗi mảnh đất ở đây đúng nghĩa là “tấc đất tấc vàng” được tận dụng tối đa để trồng hoa, cây cảnh khi tết đến xuân về.

Ông Nguyễn Đình Trúc – Phó Chủ tịch UBND xã Nghi Ân, TP Vinh cho biết: "Các làng nghề hoa cây cảnh ở Nghi Ân hiện nay người dân đang dần mở rộng diện tích canh tác. Người dân đã đưa về nhiều loại cây độc, lạc ở các địa phương khác để đầu tư chăm sóc và bán ra thị trường. Không chỉ cung ứng cho tỉnh mà còn bán ra cả các tỉnh bạn…"

 Hiện nay, trên địa bàn thành phố đã xây dựng được 5 làng nghề và 1 làng có nghề hoa, cây cảnh với hàng ngàn hộ dân tham gia. Những năm gần đây, doanh thu từ trồng hoa, cây cảnh đạt hàng chục tỷ đồng, trong đó doanh thu từ vụ tết chiếm tới 30% doanh thu cả năm. Trong định hướng phát triển kinh tế khu vực ngoại thành giai đoạn 2015 - 2020, TP Vinh quy hoạch 110 ha chuyên canh cây cảnh ngoài đồng và 150 ha cây cảnh sản xuất trong vườn nhà. Trong đó chỉ đạo đưa dần cây cảnh ra ngoài đồng, mở rộng quy mô sản xuất, hình thành các làng nghề cây cảnh kết hợp phát triển du lịch sinh thái. Theo đó nhiều cơ chế chính sách sẽ được áp dụng để nghề trồng cây cảnh phát triển bền vững trong tương lai. Tuy nhiên, cũng có không ít khó khăn trong định hướng phát triển làng nghề. Đó là thành phố chưa xây dựng được chợ hoa và quy hoạch được các khu kinh doanh hoa, cây cảnh cho các làng nghề. 

Ông Trần Quang Lâm – Trưởng phòng Kinh tế TP Vinh nói: "Thành phố đã có nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ người dân ở các làng nghề hoa, cây cảnh, đồng thời tổ chức các lớp tập huấn, tham quan các mô hình. Nhờ vậy, làng nghề hoa cây cảnh không những thu hút được đông đảo lao động tham gia mà còn góp phần tạo công ăn việc làm, phát triển kinh tế, đem lại cuộc sống ấm no cho người dân, nhất là trong dịp tết đến xuân về…"

Các làng nghề hoa, cây cảnh ở TP Vinh vào vụ tết, nhà nhà, người người đều tất bật với những cánh đồng hoa, những vườn cây cảnh. Không khí rộn ràng từ nhà ra cả ngoài đồng. Có lẽ không chỉ có đất, mà tâm tư tình cảm của người dân ở các làng nghề luôn gắn vào hoa và cây. Vì thế mà hoa, cây cảnh ở đây luôn đẹp như những lời chúc may mắn, hạnh phúc đầu năm mới gửi đến muôn nhà, muôn người. Mùa xuân như đến sớm hơn ở các làng nghề hoa, cây cảnh, khi đâu đâu cũng gặp những nụ hoa hàm tiếu chỉ chờ thời khắc.

Võ Huyền