Cách đây 3 năm, người dân thu nhập thấp trên cả nước nói chung và người dân Nghệ An nói riêng đón nhận tin vui về gói ưu đãi lãi suất 30.000 tỷ. Rất nhiều người đã chạy vạy lo hết các thủ tục giấy tờ để được vay gói ưu đãi này. Thế nhưng, giờ đây, họ lại trở nên hoang mang hơn bao giờ hết trước thông tin sẽ phải chịu lãi suất vay thương mại từ ngày 1-6 tới.

Gói 30 nghìn tỷ hỗ trợ nhà ở theo Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 7/1/2013 của Chính phủ. Gói hỗ trợ cho vay mua nhà 30.000 tỷ bắt đầu triển khai từ 6/2013. Theo báo cáo của Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản - Bộ Xây dựng, tính đến ngày 31/12/2015, tổng số tiền đã cam kết là 26.999 tỷ đồng (đạt 90%), đã giải ngân là 17.711 tỷ đồng (đạt 59%).

Trong đó, đối với hộ gia đình, cá nhân, đã ký hợp đồng cam kết cho vay 40.037 hộ với số tiền là 19.225 tỷ đồng. Đã giải ngân cho 39.883 hộ với số tiền là 13.771 tỷ đồng. Đối với tổ chức, đã cam kết cho vay 60 dự án với số tiền là 7.774 tỷ đồng và giải ngân cho 58 dự án, dư nợ là 3.940 tỷ đồng.

Gần đây, tất cả khách hàng trên cả nước nói chung và Nghệ An nói riêng đều nhận được thông báo từ phía ngân hàng cho biết, theo hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước, thời hạn triển khai giải ngân gói hỗ trợ nhà ở với lãi suất ưu đãi sẽ kết thúc vào ngày 1-6 tới. Lúc này, nhiều khách hàng mới ngã ngửa ra vì cứ tưởng lãi suất ưu đãi sẽ được hưởng trong suốt thời gian vay.

Anh Hoàng Tân (Vinh Tân, Vinh): Tôi đang vay ngân hàng một khoản là 300 triệu đồng để mua chung cư Eco-Home, Nghi Kim, Vinh. Chạy vạy lo lắng mãi mới xong được giấy tờ để làm thủ tục vay, chúng tôi mới trả xong được 200 triệu, còn 200 triệu nữa. Nhà thì còn lâu mới bàn giao, mà đến 1/6 thì hết gói, trả lãi suất bình thường. Chúng tôi biết làm sao đây.

Theo một nhân viên ngân hàng PVcombank, hiện tại ở Nghệ An có khoảng 14 ngân hàng được Ngân hàng Nhà nước duyệt cho vay gói 30.000 tỷ. Trong đó, doanh số cho vay gói này nhiều nhất là Ngân hàng TMCP Sài gòn Hà Nội (SHB), Ngân hàng thương mại cổ phần Đại Chúng Việt Nam (PVcombank), Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam (Vietinbank). Anh cũng cho biết, với các dự án chung cư đã liên kết với ngân hàng thì đến 80% người mua nhà có nhu cầu vay gói 30 nghìn tỷ. Số lượng người dân quan tâm đến gói này rất lớn.

Trong khi đó, số lượng dự án liên kết với ngân hàng theo gói 30.000 tỷ là không nhỏ. Nhiều nhất là các dự án của Công ty Cổ phần Tecco Nghệ An. Có một số chung cư như Tân Phát, Tân Bình, Nhà C Tecco Tower... đã bàn giao nhà. Nhưng vẫn còn nhiều dự án như Chung cư Nam Thanh, Tecco Tower 215 Lê Lợi, chung cư Tràng An Chung cư Eco – Home... thì vẫn đang trong quá trình xây dựng. Nhiều người dân trước đây hân hoan được vay vốn ưu đãi trong gói 30.000 tỉ đồng để mua nhà bao nhiêu thì giờ lại hoang mang và lo lắng bấy nhiêu.

Dự án chung cư Nam Thanh - phường Cửa Nam - TP Vinh lúc mới khởi công

"Mập mờ" thông tin trong Hợp đồng

Về phía Ngân hàng Nhà nước khẳng định rằng, quy định này được nêu rõ tại Thông tư 11/2013/TT-NHNN. Theo đó, việc giải ngân cho vay hỗ trợ nhà ở của các tổ chức tín dụng đối với khách hàng bằng tiền tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà nước. Số tiền này sẽ kết thúc khi được giải ngân hết, nhưng tối đa không quá 36 tháng kể từ thời điểm 1.6.2013. Tức là chiếu theo Thông tư, đối với tất cả các khoản giải ngân trước thời điểm 1.6.2016 sẽ vẫn được hưởng lãi suất 5%/năm theo quy định. Còn từ sau thời điểm này các ngân hàng sẽ áp dụng mức lãi suất cho vay thông thường theo thỏa thuận tại hợp đồng tín dụng đã ký giữa ngân hàng với khách hàng.

Qua khảo sát một số khách hàng đã tiếp xúc và vay gói 30.000 tỷ tại Nghệ An, nhiều người cho biết, họ không được gửi tham khảo hợp đồng tín dụng để về nhà nghiên cứu kỹ trước khi ký mà trước đó, chỉ được ngân hàng xác nhận đủ điều kiện vay hay không. Phải chăng thông tư thì ra đã lâu, nhưng ngân hàng thì vẫn “mập mờ” trong tờ hợp đồng. Theo đó, có rất nhiều môi giới cố tình mập mờ rằng lãi suất ưu đãi sẽ được kéo dài suốt thời gian vay, mà trên thực tế, trong bản hợp đồng tín dụng dài 7 trang  thì thấy ghi thời gian áp dụng lãi suất cho vay nêu trên tối đa là 15 năm đối với khách hàng mua nhà ở xã hội/nhà ở thương mại... mà cũng không hề có lưu ý nào ghi rõ “khoản giải ngân sau thời điểm 1/6/2016 sẽ áp dụng mức lãi suất cho vay thông thường” như tinh thần Thông tư 11/2013/TT-NHNN.

Anh H. Đ (Đội Cung, Vinh) vừa giải ngân xong khoản vay 150 triệu đồng cho biết: May mà hai vợ chồng cũng cố gắng giải ngân cho xong, chứ để lâu thì chịu lãi suất cao cũng dở khóc dở mếu thôi. Mà tôi thấy trong hợp đồng không hề ghi thời hạn giải ngân là 36 tháng như báo đài đã đưa tin.

Tờ hợp đồng tín dụng dài 7 trang

Nhưng không có dòng nào ghi rõ “khoản giải ngân sau thời điểm 1/6/2016 sẽ áp dụng mức lãi suất cho vay thông thường” như tinh thần Thông tư 11/2013/TT-NHNN

Làm gì trước mốc thời gian 1/6/2016?

Trước đó, khi trả lời báo chí, đại diện Ngân hàng Nhà nước cho biết không thể có ngoại lệ bởi gói 30.000 tỷ đồng chỉ là chương trình hỗ trợ mang tính tạm thời, được đưa ra nhằm khơi thông thị trường bất động sản khi đóng băng. Gói 30.000 tỷ đồng phải kèm điều kiện về thời gian là nhằm khuyến khích khách hàng và chủ đầu tư thực hiện các giao dịch trong thời gian nhất định nhằm khơi thông bế tắc cho thị trường.

Một nhân viên môi giới thì giải thích rằng thời hạn 1/6/2016 không phải bây giờ mới đưa ra mà có từ khi bắt đầu triển khai gói 30.000 tỷ đồng. Nhiều khách hàng chấp nhận là tới thời điểm đó vay được bao nhiêu từ gói ưu đãi thì tốt bấy nhiêu và chính họ cũng không biết tới thời điểm nào thì dự án hoàn thành để giải ngân nên “bòn” được chừng nào hay chừng ấy.

Có một số phương án đưa ra là các dự án, chủ đầu tư nên gọi khách hàng và tư vấn ký phụ lục đẩy nhanh tiến độ thanh toán, lên trước thời hạn kết thúc giải ngân gói 30.000 tỷ. Tuy nhiên, theo quy định, chủ đầu tư chỉ được phép huy động không quá 70% giá trị hợp đồng khi chưa bàn giao nhà, công trình xây dựng cho khách hàng; trường hợp bên bán, bên cho thuê mua là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài thì tổng số không quá 50% giá trị hợp đồng. Như vậy, nếu không bàn giao được nhà trước ngày 1/6 thì 30% còn lại không thể hưởng lãi suất ưu đãi.

Theo các chuyên gia, gói 30.000 tỉ đồng ưu đãi cho các đối tượng có thu nhập trung bình, thu nhập thấp, nên việc sắp tới phải trả theo lãi suất thị trường sẽ là gánh nặng với họ, thậm chí nhiều hộ có thể không kham nổi. Như vậy, thiệt hại phải chăng vẫn là những người dân lao động nói chung và người dân Nghệ An nói riêng, khi mà đối với họ, 30% vẫn là quá nhiều.

Trả lời báo chí, đại diện Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết thêm, gói 30.000 tỷ đồng kết thúc không có nghĩa là người thu nhập thấp hết cơ hội vay mua nhà giá rẻ. Ngân hàng Nhà nước đã có hướng dẫn cụ thể cho 4 ngân hàng lớn đứng ra cho vay mua nhà ở xã hội theo Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 100 về phát triển và quản lý nhà ở xã hội.