Công viên Trung tâm có diện tích 25,89 ha, tọa lạc tại vị trí trung tâm thành phố Vinh, do các nghệ nhân, doanh nhân xứ Nghệ thành đạt tại TP. Hồ Chí Minh kiến tạo. Nơi đây mở cửa đón khách lần đầu ngày 18/6/2005.

Chúng tôi đến Công viên Trung tâm ngày 19/3/2020. Vắng vẻ và tĩnh lặng – là cái thấy ngay được, cảm nhận ngay được khi đứng trong Khu vực vui chơi giải trí của công viên này. Rảo bộ trên những tuyến đường trong công viên, thấy rõ cảnh vật nơi đây đã thay đổi, xuống cấp bởi những nguyên nhân lồ lộ là không có sự quan tâm đầu tư, tu bổ, và thiếu bàn tay chăm sóc của con người. So với trước đây, đúng như đóa hoa xuân đã qua thì khoe sắc.

Song Long là tên con đường từ cổng chính dẫn vào khu trung tâm vui chơi giải trí. Bởi để tạo được ấn tượng ban đầu cho khách, hai bên đường Song Long được tạo tác, bài trí một hệ thống kiến trúc, sinh vật cảnh có tính thẩm mỹ nghệ thuật. Nay hệ thống kiến trúc, sinh vật cảnh vẫn còn đó. Nhưng những “sơn son, thếp vàng” của hệ thống kiến trúc, sinh vật cảnh như cổng chào, linh vật, đài phun nước, các mảng phù điêu… cho đến những chiếc ghế dừng nghỉ cũng in dấu thời gian, sờn phai, bong tróc. Thậm chí, có một vài vị trí đã bị gãy đổ trơ ra bê tông, cốt thép.

Đường Song Long được đấu nối với các tuyến đường Hào Hoa, Khải Hoàn, Thiên Phú, Bình Minh… dẫn vào các khu vui chơi giải trí ngoài trời, từ vườn tiền sử, vườn thú, đu quay, tàu lượn, bến du thuyền, nhà dịch vụ câu cá giải trí ven hồ, nhà chiếu hình vụ trụ…

Ở những vị trí này, có những nơi cỏ bụi um tùm khuất lấp lối vào, có những nơi chăng rào bưng kín, cổng đóng then cài.

Như chiếc đu quay đặt ở cuối đường Song Long, là vị trí trung tâm, được sơn vẽ tạo hình trang trí tỉ mẩn đến diêm dúa. Nay mọi đường nét hoa văn hình vẽ bạc phơ phếch; hệ thống rào chắn, ghế xích đu, sân nền… lâu ngày không được sử dụng bụi bặm, gỉ sét, lên rêu xanh.

Khu chơi tàu lượn cảm giác mạnh là nơi thường hút khách, nay như bị bỏ hoang. Khu dịch vụ xe đạp 4 bánh cũng thật cám cảnh. Xe đạp vẫn còn nhưng bị “nhốt” trong hàng rào thép cùng một lô xích xông những vật liệu hư hại và rác.

Nhà chiếu hình vũ trụ, từng nổi tiếng bởi là nơi phổ biến khoa học thiên văn duy nhất cả nước, từng đón rất nhiều đoàn học sinh, sinh viên đến tham quan, học tập. Nay mặt sân đầy cỏ dại, cổng vào khóa trái. Dãy nhà mô phỏng phố cổ Hội An kế bên được tạo dựng khá công phu, sắp đặt nhiều đồ vật, phương tiện bắt mắt cũng khuất lấp trong cây bụi.

Hai bên con đường Thiên Phú dẫn ra đường Bình Minh lỗ chỗ, lộn xộn chẳng còn thấy nổi dấu hiệu của công viên bởi trở thành nơi ươm cây, ki ốt sửa chữa và chứa vật liệu thải. Quanh tuyến đường Bình Minh, các khu nhà vệ sinh xuống cấp, nhiều vị trí trở thành nơi đổ đất thải, bãi rác thải…

Dạo trong Khu vui chơi Công viên Trung tâm đến non 1 giờ đồng hồ, những người mà chúng tôi gặp, chỉ vài lao động và bảo vệ. Ngoài ra, có thêm dăm bảy khách, là những bác già câu cá ven hồ trung tâm. Hỏi mấy bác: “Vì dịch Covid-19 hay sao mà công viên vắng vậy?”, một bác già vừa quăng dây câu, vừa uể oải đáp: “Ban đêm thì không rõ. Còn ban ngày thì thường vậy, chỉ có bọn mình trả phí 30 ngàn vào câu cá giết thời gian thôi…”.

Quy hoạch Công viên Trung tâm thành phố Vinh được phê duyệt lần thứ nhất vào năm 2004, với tính chất chức năng là nơi vui chơi giải trí cho mọi tầng lớp nhân dân; là lá phổi của đô thị có tác dụng điều hòa khí hậu của thành phố; là nơi thể hiện trình độ thẩm mỹ, nếp sống văn hóa, tập quán sinh hoạt, cũng như mức sống và sự phồn vinh của thành phố Vinh.

Để thực hiện những chức năng này, với diện tích lên đến 25,89 ha, xung quanh là các tuyến đường lớn của thành phố Vinh (đường Trường Thi, đường Hồ Tùng Mậu, đường Lê Mao và đường Trần Phú), Công viên Trung tâm được phân thành 5 khu vực: Khu vui chơi giải trí, khu hồ trung tâm, khu cung lễ cưới và khu dịch vụ.

Đến tháng 7/2014, quy hoạch Công viên Trung tâm được UBND tỉnh cho phép điều chỉnh và phê duyệt lại. Lý do bởi chủ đầu tư đã hoàn thành cơ bản hạ tầng kỹ thuật và một số công trình kiến trúc chính trong khuôn viên công viên như nhà điều hành, khu trò chơi trong nhà, cung lễ hội, một số trò chơi ngoài trời… đưa vào sử dụng năm 2006. Và cũng nhằm để “đáp ứng điều kiện tốt hơn phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí, văn hóa, thể dục thể thao cho nhân dân cũng như tạo điểm nhấn về kiến trúc, cảnh quan giữa trung tâm thành phố”.

Thông qua việc cơ cấu lại, từ 5 khu chức năng, được nâng lên thành 6 khu vực, gồm: Khu sinh hoạt giải trí thanh thiếu niên (khu vực Tây Nam công viên, tiếp giáp đường Lê Mao và đường Trần Phú); Hồ trung tâm và thư giãn ven hồ; Khu sinh thái (phía Đông công viên, tiếp giáp đường Trường Thi); Cung lễ hội đa chức năng (phía Đông Nam công viên, tiếp giáp đường Trường Thi và đường Trần Phú); Khu dịch vụ (phía Bắc công viên, tiếp giáp đường Hồ Tùng Mậu).

Dù mục tiêu dẫn đến điều chỉnh quy hoạch được chủ đầu tư – Công ty CP Trung Long, đề ra “hấp dẫn” như vậy, nhưng những đầu tư mới để đáp ứng được là không hề được thực hiện. Thay vào đó, những vị trí đất đai thuận lợi trong kinh doanh (bám đường Trường Thi, Hồ Tùng Mậu, Lê Mao, Trần Phú) nay đều bung ra các loại hình kinh doanh dịch vụ ăn uống, giải khát, cà phê… Còn trong vùng lõi, gồm khu hồ trung tâm cùng nhiều khu sinh hoạt giải trí đã được đầu tư, đi vào hoạt động trước đây thì bỏ ngỏ không đầu tư thêm, hoặc để mặc cho xuống cấp, hư hỏng.

Đáng ngạc nhiên nhất, ở tuyến đường Lê Mao, phía đối diện là trung tâm chính trị của thành phố Vinh với trụ sở làm việc của cơ quan Thành ủy và UBND TP. Vinh, nhưng Công viên Trung tâm cũng có những thay đổi “lạ kỳ”.

Trên phần đất công viên bám tuyến đường này, khu vực cổng vào đã có sự thay đổi với chi chít các ki-ốt dịch vụ, nhà hàng ăn uống. Ở đấy, nay đã không chỉ có Nhà điều hành công viên, mà xuất hiện một tòa nhà 3 tầng với chiếc cổng vào khá đồ sộ, gắn biển Tập đoàn Thiên Minh Đức. Trong đó, ngay tại nhà 3 tầng và khu vực sát kề, không chỉ có trụ sở của Tập đoàn Thiên Minh Đức mà lộn xộn chuỗi những văn phòng, khu thể dục thể hình, sân thể thao, nhà hàng, quán bia, cà phê…

Những tận thấy trong phạm vi quy hoạch Công viên Trung tâm, quy chiếu với những đầu tư, chỉnh trang mà thành phố Vinh đang thực hiện trên các tuyến phố, nhất là khu vực liên quan đường Lê Mao, Hồ Tùng Mậu, Trường Thi, Trần Phú thì thêm phần lo ngại. Nói ra điều này với một cán bộ có trách nhiệm của UBND TP. Vinh và hỏi anh về chủ đầu tư Công viên Trung tâm cùng nguyên nhân dẫn đến những việc như vậy. Anh cán bộ nói rằng, Công viên Trung tâm vẫn do Công ty CP Trung Long làm chủ đầu tư, nhưng các doanh nhân thành đạt người Nghệ ở thành phố Hồ Chí Mình đều đã rút, thay vào đó là một nhóm nhà đầu tư là doanh nghiệp, cá nhân của tỉnh.

Về nguyên nhân, anh cho rằng việc đầu tư cho các hoạt động vui chơi giải trí thuần chất công viên ở thành phố Vinh là rất khó để có lợi nhuận, vì vậy, Công viên Trung tâm mới có hiện trạng như bây giờ.

Vậy có hay không việc Sở Xây dựng đề nghị UBND TP. Vinh kiểm tra việc xây dựng và sử dụng các hạng mục công trình ở Công viên Trung tâm? Anh cán bộ xác nhận là có, và cho biết đề nghị của Sở Xây dựng là vào ngày 22/1/2020, tại Văn bản số 272/SXD-TTr. Văn bản số 272/SXD-TTr có nội dung: “Qua thông tin dư luận phản ánh, hiện nay tại Công viên Trung tâm thành phố Vinh do Công ty CP Trung Long làm chủ đầu tư, xây dựng và đưa vào sử dụng một số hạng mục công trình chưa đúng với mục đích, công năng sử dụng theo quy hoạch xây dựng được cấp thẩm quyền phê duyệt.

Sở Xây dựng đề nghị UBND TP. Vinh tổ chức kiểm tra, rà soát, xử lý theo thẩm quyền. Đồng thời báo cáo tình hình xử lý các vi phạm về xây dựng đối với chủ đầu tư của dự án từ khi khởi công dự án đến nay”.

Hỏi: “Thời hạn UBND TP. Vinh báo cáo lên UBND tỉnh theo đề nghị của Sở Xây dựng tại văn bản là ngày 20/2/2020. Vậy việc UBND TP. Vinh kiểm tra đã có kết quả như thế nào?”. Anh cho biết, lãnh đạo thành phố đã chỉ đạo lập Tổ công tác và đã lên đề cương để kiểm tra, ra soát tổng thể quá trình thực hiện quy hoạch Công viên Trung tâm của Công ty CP Trung Long. Tuy nhiên, trong giai đoạn tập trung cho phòng, chống dịch Covid-19, công tác này đang phải tạm thời lùi lại…

Là công dân của thành phố Vinh, tôi biết rất rõ ngày Công viên Trung tâm mở cửa đi vào hoạt động là một ngày đáng nhớ. Bởi giai đoạn ấy, đây thực sự là một công trình lớn mang dấu ấn không chỉ với riêng Vinh mà cả khu vực Bắc miền Trung.

Không chỉ vậy, với người dân thành phố nói riêng và người dân Nghệ An nói chung, Công viên Trung tâm còn mang một ý nghĩa hết sức đặc biệt. Là điểm tựa, là vùng cảnh quan tôn vinh vùng đất thiêng Quảng trường Hồ Chí Minh và Tượng đài Bác Hồ. Nghĩ về điều này, lại thêm những băn khoăn. Chẳng lẽ Công viên Trung tâm là một dấu lặng buồn trong lòng thành phố Đỏ?