Gặp ông, được nghe ông kể lại từng câu chuyện mới biết trong cuộc sống này luôn có những điều khó tin nhưng lại là sự thật. Và những câu chuyện về ông nghe mãi không chán.

 

Hai lần được gặp Bác Hồ

 

Ông Pao.

Ở huyện biên giới Kỳ Sơn, nhắc đến tên Vừ Chông Pao thì từ ông Chủ tịch huyện đến những anh xe ôm ngồi ngủ gật ở ngã tư thị trấn cũng đều gọi ông trân trọng bằng cái tên "Vua tiễu phỉ". Anh xe ôm trẻ măng đưa chúng tôi vào nhà ông Pao tại Tà Cả dù tuổi chắc chỉ độ 20 nhưng vẫn thao thao kể về những chiến công trừ phỉ của ông như chính anh là người chứng kiến. Năm nay đã bước vào tuổi 80 nhưng ông Pao vẫn còn nhớ như in kỷ niệm hai lần được gặp Bác Hồ và những cuộc chiến ác liệt chống phỉ cách đây nửa thế kỷ.

Ông kể: "Ngày 2/9/1954, ta được ra Hà Nội để đón Bác Hồ về Thủ đô. Lúc đó ta chưa thạo tiếng Kinh nên nghe Bác nói chuyện chưa hiểu gì lắm. Chúng ta được vào nghe Bác nói chuyện. Cố gắng lắng nghe, ta chỉ nhớ Bác nói về việc xây dựng đại đoàn kết để 54 dân tộc anh em thành một khối vững chắc. Bác kể chuyện bó đũa sẽ dễ dàng bị bẻ gãy nếu tách ra từng chiếc một và ta nhớ mãi câu chuyện đó. Lúc đó ta đang là Trưởng Công an xã Nà Ngoi (ông Pao sinh ra tại Mường Ải Khê, xã Nà Ngoi, huyện Tương Dương, Nghệ An). Khi về địa phương, ta đã đem câu chuyện của Bác Hồ kể lại cho người dân trong xã và bàn luận thì mọi người mới càng thấm thía".

Lần thứ hai ông Vừ Chông Pao được gặp Bác Hồ là vào năm 1963, khi ông được Chính phủ mời ra dự lễ kỷ niệm Quốc khánh 2/9. Ngày 3/9, các đại biểu dân tộc thiểu số được Bác và Thủ tướng Phạm Văn Đồng mời vào Phủ Thủ tướng. Trong lúc trò chuyện, Bác hỏi: "Ở Kỳ Sơn, Nghệ An có chuyện gì không?". Nghe câu hỏi của Bác, cả đoàn đều lặng im, chưa có ai trả lời vì thời điểm đó, Kỳ Sơn đang có tên Giàng Xay Xua ở bản Thăm Han, xã Mường Lống, tự xưng là vua Mèo (vua Mông, vua trời) dụ dỗ dân theo địch, chống phá cách mạng, bắn trả bộ đội. Giàng Xay Xua được các cha cố Pháp dạy ghép chữ latin để viết chữ Mông rồi về bảo với dân bản đây là chữ của vua trời cho người Mông. Dân quân ta ném 3 quả mìn vào nhà Xua nhưng quên không mở chốt, Xua nhặt lấy đem ra cho dân xem, bảo vua trời không cho nổ khiến dân tin lắm.

Thấy mọi người vẫn im lặng, ông Pao liền đứng lên thưa: "Thưa Bác, ở Kỳ Sơn đang có bọn phỉ tự xưng là Châu Phà (vua trời) dụ dỗ dân, chống lại bộ đội". Bác lại hỏi: "Thế các chú xử lý thế nào?". Ông Pao dõng dạc thưa: "Thưa Bác, theo cháu, ai theo giặc Châu Phà, cầm súng bắn lại nhân dân, bộ đội thì tuyên án tử hình. Ai theo Châu Phà, cầm súng, chưa gây tội, chưa bắn bộ đội và nhân dân thì phạt cải tạo từ 1 - 3 năm. Ai không cầm súng nhưng ủng hộ Châu Phà thì phạt cải tạo từ 6 tháng đến 1 năm". Ông Pao cứ tưởng Bác Hồ sẽ khen ông về cách xử lý nghiêm khắc và cứng rắn nhưng Bác lại xua tay nói: "Làm thế không được các chú ơi! Phải xác định kẻ thù của chúng ta là ai. Kẻ nào muốn cướp nước ta. 54 dân tộc anh em đều là đồng bào ta hết. Nhưng đồng bào ta hiện nay trình độ hiểu biết còn giới hạn nên dễ nghe theo lời kẻ xấu. Nếu các chú đều coi đồng bào là thù thì đánh cả đời không hết giặc, đất nước sẽ không bao giờ được hòa bình. Muốn thắng được Châu Phà thì phải cảm hóa được đồng bào, làm cho họ hiểu cái tốt, cái xấu, nói cho họ thấy sai lầm, rõ được chân tướng của kẻ thù và bè lũ cướp nước".

Dẹp loạn "Châu Phà"

 

Ông Pao khi còn là Chủ tịch huyện.

Sau khi được nghe Bác Hồ giảng giải, ông Pao như thoát khỏi đám sương mù. Ông thấy rõ hơn bao giờ hết chân dung kẻ thù của dân tộc và những âm mưu xấu xa, thâm độc của chúng. Từ Hà Nội trở về, nhiều đêm ông chong đèn thức trắng để nghĩ cách tiêu diệt “Châu Phà”, đập tan âm mưu của kẻ thù.

Nghĩ mãi rồi ông Pao cũng nảy ra được một kế. Trong toán thuộc hạ đắc lực và thân tín của Giàng Xay Xua có Lỳ Vả Chinh là chồng của Vừ Y Lầu - chị họ của ông Pao. Dù đang là Hội trưởng Hội Phụ nữ xã nhưng vì không can ngăn chồng theo giặc nên lâu nay ông Pao cắt tình và không qua lại với người chị họ này. Thế nhưng để thực hiện được kế hoạch dân vận của mình, ông Pao đã quyết định nối lại tình cảm chị em để mưu toan việc lớn. Ông Pao đến nhà Vừ A Lầu gọi chị ra bảo: "Lâu nay cái bụng tôi ghét chị là do chồng chị đi theo Châu Phà. Chị là cán bộ phụ nữ xã mà chị để chồng chị đánh giết người Mông mình sao. Cứ đánh nhau mãi thế này thì rồi người Mông chẳng còn ai cả. Chị phải vào rừng gọi chồng chị về thôi chứ không bộ đội đông lắm, có đến 600 quân, sớm muộn gì thì chồng chị cũng bị bộ đội bắn chết. Thế là chị mất chồng. Chị có muốn mất chồng không?".

 

Hai vợ chồng ông Pao sống trong ngôi nhà gỗ.

Nghe thấy ông Pao nói thế, Vừ Y Lầu vội vã tất tả vào rừng tìm chồng. Thế nhưng cả 2 lần vào rừng, Y Lầu đều phải về tay không vì Lỳ Vả Chinh rất ngoan cố, không chịu nghe lời vợ. Lần thứ 3 vào gặp chồng, Vừ Y Lầu vặn chồng: "Mày bảo Châu Phà là vua trời, xuống giúp đỡ người Mông ta nhưng sao tao thấy Châu Phà toàn đốt bản, bắn dân, bắn cả bộ đội nữa. Mày mau về mà hưởng chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước, nếu không khi bộ đội tiến công vào thì lại bỏ xác trong rừng thôi". Lần này thì Lỳ Vả Chinh nghe theo lời vợ bỏ rừng về hàng. Không những thế, Vả Chinh còn gọi thêm 58 tên phỉ khác về hàng theo. Tất cả đều được hưởng chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước. Giàng Xay Xua mất quân, nhanh chóng thất bại khi bị bộ đội ta tấn công vào hang Phả Phìa và động Phồng Phên. Trong 2 năm 1963 - 1964, bộ đội ta đã giải phóng hoàn toàn khu vực Huổi Tụ, Mường Lống, Nậm Cắn. Với thành công trong việc trừ phỉ Giàng Xay Xua, năm 1969, ông Vừ Chông Pao được nhân dân tín nhiệm bầu làm Chủ tịch UBND huyện Kỳ Sơn.

Khi ông Pao làm Chủ tịch huyện được 1 năm (1970) thì Kỳ Sơn lại "nóng như chảo lửa" với loạn phỉ Vàng Pao. Vàng Pao là một tướng phỉ Lào, cầm đầu, xúi giục một lực lượng phản quân chống lại sự nghiệp giải phóng dân tộc của Mặt trận Pa Thét Lào. Vào những năm 50 của thế kỷ trước, Vàng Pao đã tự xưng là vua Mèo và cho người đi tuyên truyền, vận động, ép buộc người Mông nằm trên biên giới Việt  - Lào phải đi theo hắn với viễn cảnh người Mông sẽ trở thành bá chủ của các dân tộc khác, sẽ trở nên giàu có và có cuộc sống sung sướng. Do trình độ có hạn và bản tính chân thật, nhiều người Mông đã tin, đi theo và ủng hộ Vàng Pao. Thời điểm này, ông Pao đang là Trưởng công an xã Nà Ngoi.

Trước tình hình an ninh, cuộc sống của người dân bị xáo trộn, ông Pao đã nắm cơm, leo qua nhiều ngọn núi cao đi tìm những người già trong mỗi bản làng. Là người cùng dân tộc nên ông Pao rất hiểu vị trí, vai trò của các bậc già làng. Gặp người già, Pao dùng mọi lời lẽ phân tích, thuyết phục, khuyên can để họ bỏ Vàng Pao, ủng hộ bộ đội. Sau nhiều lần "thuyết khách", cuối cùng các già làng cũng hiểu ra, từng người, từng người rời bỏ Vàng Pao về với bản làng. Mỗi người già quay lưng lại với Vàng Pao là kéo theo hàng chục, hàng trăm người Mông lầm đường, lạc lối. Xóm làng bình yên trở lại và ông Pao được nhân dân tín nhiệm bầu làm Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện Kỳ Sơn.

Kỳ 2: 71 tuổi vẫn quét tàn dư của  phỉ Vàng Pao

 

Nguyễn Thắng - Giadinh.net